ភ្នំពេញ/ស្វាយរៀងៈ អង្គការស៊ីម៉ាក់ និងអាជ្ញាធរជាតិទប់ស្កាត់អាវុធគីមី គ្រោងនឹងចាប់ផ្តើមប្រតិបត្តិការដោះគ្រាប់បែកគីមី ២ គ្រាប់នៅខេត្តស្វាយរៀងនៅសប្តាហ៍ក្រោយ បន្ទាប់ពីលោកនាយករដ្ឋមន្ត្រី ហ៊ុន សែន មិនរំពឹងថា សហរដ្ឋអាមេរិកនឹងមកយកគ្រាប់បែករបស់ខ្លួនដែលបានទម្លាក់ក្នុងសម័យសង្គ្រាមជាមួយនឹងវៀតណាមទៅវិញនោះទេ។
មួយថ្ងៃក្រោយពេលប្រកាសឲ្យរដ្ឋាភិបាលអាមេរិកយកគ្រាប់បែកដែលប្រទេសមហាអំណាចមួយនេះបានទម្លាក់ក្នុងខេត្តស្វាយរៀងទៅវិញនោះ លោក ហ៊ុន សែន បានថ្លែងក្នុងពិធីចែកសញ្ញាបត្រកាលពីម្សិលមិញថាលោកមិនសង្ឃឹមថាសហរដ្ឋអាមេរិកនឹងធ្វើតាមការស្នើសុំរបស់លោកនោះឡើយ។ ហេតុនេះកម្ពុជានឹងដោះស្រាយបញ្ហាគ្រាប់បែកនោះដោយខ្លួនឯងដោយប្រើប្រាស់ថវិកាពិសេសរបស់ជាតិតាមរយៈអង្គការស៊ីម៉ាក់ និងអាជ្ញាធរជាតិទប់ស្កាត់អាវុធគីមីដែលស្ថិតក្រោមក្រសួងការពារជាតិ។
លោកនាយករដ្ឋមន្ត្រីថ្លែងថា៖ «ខ្ញុំបាននិយាយថាសុំឲ្យអាមេរិកមកយក ប៉ុន្តែចាំទៅ។ ដេកទាល់តែថ្ងៃងាប់ទៀតក៏អាមេរិកមិនទាន់មកយកទេគ្រាប់ហ្នឹង។ អ៊ីចឹងទេ យើងត្រូវដោះស្រាយបញ្ហានេះតាមរយៈគណៈកម្មការជាតិអាវុធគីមី [អាជ្ញាធរជាតិទប់ស្កាត់] របស់យើង»។
គ្រាប់បែកទាំង ២ ត្រូវបានអង្គការស៊ីម៉ាក់រកឃើញកាលពីខែមករាដើមឆ្នាំ ២០១៧ នេះនៅក្បែរវត្ត និងនៅក្នុងបរិវេណសាលារៀនស្ថិតក្នុងឃុំគគីរ ស្រុករមាសហែក ខេត្តស្វាយរៀង។ ក្នុងការជីកយកគ្រាប់ទាំង ២ ដែលជាប្រភេទ CS គឺតម្រូវឲ្យជម្លៀសពលរដ្ឋមូលដ្ឋានហើយសិស្សានុសិស្សត្រូវផ្អាកការសិក្សាផងដែរ។
លោក ហ៊ុន សែន មានប្រសាសន៍ថា៖ «ខ្ញុំបានចង្អុលបង្ហាញឲ្យប្រើថវិកាពិសេសរបស់រដ្ឋាភិបាល…អាវុធគីមីតែម្តងដែលជាអាវុធប្រល័យលោកដ៏គ្រោះថ្នាក់ ហើយអាវុធគីមីនេះហើយដែលត្រូវអាមេរិកចោទសាដាម ហ៊ូសេន ហើយនាំកងទ័ពទៅផ្តួលរំលំសាដាមហ៊ូសេនដោយចោទថាមានអាវុធប្រល័យលោក»។
លោកនាយករដ្ឋមន្ត្រីបានថ្លែងបន្តថា៖ «ត្រូវធ្វើ បើទោះបីយ៉ាងម៉េចក៏ដោយ វាជាបញ្ហារបស់យើង។ អ្នកជំនាញអាវុធគីមីផ្តល់យោបល់ថា បើចង់ធ្វើត្រូវធ្វើមុនក្មេងចូលកង ព្រោះទីតាំងហ្នឹងក្បែរសាលារៀន… តែបើទោះក្មេងចូលកងក៏ត្រូវជម្លៀសចេញដែរ។ នេះជាលទ្ធផលសង្គ្រាមពីអតីតកាលដែលបន្សល់ទុកឲ្យយើងត្រូវដោះស្រាយ»។
លោក ហេង រតនា អគ្គនាយកអង្គការស៊ីម៉ាក់បានមានប្រសាសន៍ថាអង្គការស៊ីម៉ាក់ និងអាជ្ញាធរជាតិទប់ស្កាត់អាវុធគីមីនឹងរួមសហការគ្នា ដើម្បីដោះគ្រាប់បែកនោះដោយសារតែគ្រាប់នោះមានផ្ទុកសារធាតុគីមីដ៏គ្រោះថ្នាក់។
លោកបន្តថានៅថ្ងៃសុក្រនេះ ក្រុមការងារនឹងចុះធ្វើការវាយតម្លៃសភាពការណ៍ប្រតិបត្តិការ ហើយនៅថ្ងៃចន្ទសប្តាហ៍ក្រោយ ប្រតិបត្តិការក្នុងការដោះគ្រាប់បែកនោះនឹងចាប់ផ្តើម។
លោកក៏បានឲ្យដឹងផងដែរថាសកម្មភាពដោះគ្រាប់បែកនោះមិនត្រូវបានធ្វើក្រោយពេលរកឃើញនោះទេគឺដោយសារតែប៉ះពាល់ដល់ការសិក្សារបស់សិស្ស។
លោក រតនា បញ្ជាក់ថា៖ «បើធ្វើទៅត្រូវការពេលវេលា ១០-២០ ថ្ងៃ ឲ្យសិស្សទៅរៀនឯណា? បញ្ហាបច្ចេកទេសគឺយើងអាចធ្វើរួច តែបញ្ហាពេលវេលានោះគឺសិស្សកំពុងតែរៀន។ យើងមិនអាចសន្និដ្ឋានសភាពការណ៍ថាប្រើរយៈពេលប៉ុន្មានច្បាស់លាស់ទេ»។
លោក កេ ដា អគ្គលេខាធិការរងនៃអគ្គលេខាធិការដ្ឋានអាជ្ញាធរជាតិទប់ស្កាត់អាវុធគីមីនៃក្រសួងការពារជាតិបានមានប្រសាសន៍ថាក្រុមការងារបានត្រៀមលក្ខណៈរួចរាល់អស់ហើយ។ ទោះយ៉ាងណាលោកថាមិនអាចដឹងបានពីការងារដោះគ្រាប់នោះនឹងត្រូវចំណាយពេលប៉ុន្មាននោះទេ។
លោក កេ ដា ថ្លែងថា៖ «រឿងហ្នឹងមិនមែនធ្វើមួយថ្ងៃបានទេ។ គឺយើងជីកហើយមិនមែនប្រើអេស្កាវ៉ាទ័របានទេ។ ខ្ញុំមិនអាចសន្និដ្ឋានបានទេ។ វាផ្អែកទៅលើទីតាំងភូមិសាស្ត្រ»។ លោកបន្ថែមថារឿងនេះវាពាក់ព័ន្ធនឹងបញ្ហាអាវុធគីមី ដែលជាការសម្ងាត់ហេតុនេះលោកមិនអាចធ្វើអត្ថាធិប្បាយលម្អិតបាននោះទេ។
យោងតាមហ្វេសប៊ុករបស់លោក ហេង រតនា អគ្គនាយកអង្គការស៊ីម៉ាក់បានឲ្យដឹងថាអនុសញ្ញាអន្តរជាតិមាន ២៤ មាត្រា និងមានឧបសម្ព័ន្ធចំនួន ៣ បានបង្កើតអង្គការមួយជាសេនាធិការក្នុងការតាមដាន និងអនុវត្តអនុសញ្ញានេះ ដែលមានឈ្មោះថាអង្គការសម្រាប់ហាមឃាត់ការប្រើប្រាស់អាវុធគីមី (OPCW) មានស្នាក់ការនៅប្រទេសហូឡង់។
អនុសញ្ញានេះបានចូលជាធរមាននៅថ្ងៃទី ២៩ មេសា ឆ្នាំ ១៩៩៧ ដែលមានរដ្ឋភាគីចំនួន ១៩២ ស្មើនឹង ៩៨% នៃរដ្ឋទាំងអស់លើសកលលោក និងមានរដ្ឋចំនួន ១៦៥ បានក្លាយជារដ្ឋហត្ថលេខីក្នុងនោះក៏មានប្រទេសកម្ពុជា និងអាមេរិកដែលជារដ្ឋភាគី និងរដ្ឋហត្ថលេខីផងដែរ។ ទាំងអាមេរិក និងកម្ពុជាសុទ្ធតែជាសមាជិកនៃរដ្ឋអនុសញ្ញាមានភារកិច្ចជួយគ្នាជាពិសេសគ្រាប់បែកគីមីប្រភេទ CS នេះ។
អាជ្ញាធរជាតិទប់ស្កាត់អាវុធគីមី និងស៊ីម៉ាក់បានសហការជាមួយសេនាធិការអនុសញ្ញាគឺ OPCW បានចុះវាយតម្លៃ និងកំណត់ច្បាស់ថា CS នេះជាប្រភេទអាវុធគីមីស្របតាមនិយមន័យមានចែងក្នុងអនុសញ្ញា៕
