អាវុធនុយក្លេអ៊ែរ គឺជាអាវុធដែលមានថាមពលបំផ្លិចបំផ្លាញខ្លាំង ដោយប្រើប្រាស់ថាមពលពីប្រតិកម្មនុយក្លេអ៊ែរ ទាំងប្រភេទ Fission (បំបែកនុយក្លេអុស) ឬ Fusion (បញ្ចូលនុយក្លេអុស)។ អាវុធនេះត្រូវបានបង្កើតឡើងដំបូងនៅសម័យសង្គ្រាមលោកលើកទី២ ដោយសហរដ្ឋអាមេរិកតាមរយៈគម្រោង Manhattan Project ហើយត្រូវបានប្រើប្រាស់នៅទីក្រុង Hiroshima និង Nagasaki ក្នុងឆ្នាំ១៩៤៥ ដែលបណ្តាលឱ្យមានការបំផ្លិចបំផ្លាញ និងការស្លាប់រាប់សែននាក់។
ប្រភេទអាវុធនុយក្លេអ៊ែរ
- គ្រាប់បែកអាតូម (Atomic Bomb): ប្រើប្រាស់ប្រតិកម្ម Fission ដើម្បីបំបែកនុយក្លេអុសនៃធាតុដូចជា Uranium-235 ឬ Plutonium-239 ដែលបញ្ចេញថាមពលដ៏ច្រើន។
- គ្រាប់បែកអ៊ីដ្រូសែន (Hydrogen Bomb): ប្រើប្រាស់ប្រតិកម្ម Fusion ដែលបញ្ចូលនុយក្លេអុសនៃអ៊ីដ្រូសែន ដែលមានថាមពលខ្លាំងជាងគ្រាប់បែកអាតូមរាប់រយដង។
- អាវុធនុយក្លេអ៊ែរយុទ្ធសាស្ត្រ និងយុទ្ធវិធី:
- យុទ្ធសាស្ត្រ៖ ប្រើសម្រាប់វាយប្រហារគោលដៅធំៗ ដូចជាទីក្រុង ឬមូលដ្ឋានយោធា។
- យុទ្ធវិធី៖ ប្រើក្នុងសមរភូមិ មានទំហំតូចជាង និងផ្តោតលើគោលដៅជាក់លាក់។
ផលប៉ះពាល់
- ផលប៉ះពាល់ភ្លាមៗ: ការបំផ្លិចបំផ្លាញដោយកម្តៅ និងរលកបន្ទុះ បណ្តាលឱ្យអគារដួលរលំ និងមនុស្សស្លាប់ភ្លាមៗ។
- ផលប៉ះពាល់រយៈពេលវែង: វិទ្យុសកម្មបង្កឱ្យមានជំងឺមហារីក ការខូចខាតហ្សែន និងការបំផ្លាញបរិស្ថាន។
- ផលប៉ះពាល់សង្គម-នយោបាយ: អាវុធនុយក្លេអ៊ែរបង្កើតភាពភ័យខ្លាច និងជះឥទ្ធិពលលើទំនាក់ទំនងអន្តរជាតិ ដូចជាសង្គ្រាមត្រជាក់ និងការប្រណាំងស្តុកអាវុធ។
ប្រទេសដែលមានអាវុធនុយក្លេអ៊ែរ
បច្ចុប្បន្ន (គិតត្រឹមឆ្នាំ២០២៥) ប្រទេសដែលត្រូវបានទទួលស្គាល់ថាមានអាវុធនុយក្លេអ៊ែររួមមាន:
- សហរដ្ឋអាមេរិក
- រុស្ស៊ី
- ចិន
- អង់គ្លេស
- បារាំង
- ឥណ្ឌា
- ប៉ាគីស្ថាន
- កូរ៉េខាងជើង
- អ៊ីស្រាអែល (មិនទទួលស្គាល់ជាផ្លូវការ)
កិច្ចព្រមព្រៀងអន្តរជាតិ
- សន្ធិសញ្ញាមិនរីកសាយអាវុធនុយក្លេអ៊ែរ (NPT): មានគោលបំណងការពារការរីកសាយអាវុធ និងលើកកម្ពស់ការប្រើប្រាស់ថាមពលនុយក្លេអ៊ែរដោយសន្តិភាព។
- សន្ធិសញ្ញាហាមឃាត់ការសាកល្បងអាវុធ (CTBT): ហាមឃាត់ការសាកល្បងអាវុធនុយក្លេអ៊ែរ។
- កិច្ចព្រមព្រៀងផ្សេងទៀតដូចជា START និង New START រវាងសហរដ្ឋអាមេរិក និងរុស្ស៊ី ដើម្បីកាត់បន្ថយចំនួនអាវុធ។
បញ្ហាប្រឈមនាពេលបច្ចុប្បន្ន
- ការប្រណាំងស្តុកអាវុធ: ប្រទេសមួយចំនួននៅតែបន្តអភិវឌ្ឍ ឬធ្វើទំនើបកម្មអាវុធ។
- ហានិភ័យនៃការប្រើប្រាស់: ជម្លោះភូមិសាស្ត្រនយោបាយអាចនាំឱ្យមានការគំរាមកំហែងប្រើអាវុធ។
- ភេរវកម្មនុយក្លេអ៊ែរ: ការព្រួយបារម្ភអំពីក្រុមភេរវករទទួលបានសម្ភារៈនុយក្លេអ៊ែរ។
អាវុធនុយក្លេអ៊ែរនៅតែជាបញ្ហាស្មុគស្មាញ និងគ្រោះថ្នាក់នៅក្នុងពិភពលោក។ ការលុបបំបាត់អាវុធទាំងនេះជាគោលដៅរបស់អង្គការអន្តរជាតិជាច្រើន ប៉ុន្តែតម្រូវឱ្យមានកិច្ចសហប្រតិបត្តិការពីប្រទេសនានា។
